Detonics .45 Combat Master

1970-ან წლებში ამერიკის შეერთებულ შტატებში სხვადასხვა ენთუზიასტებმა და კომპანიებმა დაიწყეს სამუშაოები, რომელიც უკავშირდებოდა .45 ACP ტიპის ვაზნაზე გათვლილი მცირეგაბარიტიანი პისტოლეტების შექმნას. ვიღაცეები ცდილობდნენ იარაღის კონსტრუირება სუფთა ფურცლიდან დაეწყოთ, ხოლო ვიღაცეები ცდილობდნენ ველოსპიდეის გამოგონების ნაცვლად პირდაპირ აეღოთ ჯონ მოზეს ბრაუნინგის ლეგენდარული COLT М1911 და მის ბაზაზე გაეკეთებინათ რაც შეიძლება მცირე ზომის პისტოლეტი. სწორედ ერთერთ ასეთ პისტოლეტზე ვისაუბრებთ აღნიშნულ სტატიაში.

პისტოლეტის შექმნის ისტორია

60-ან წლებში ფლორიდის მანქანამშენებლობის უნივერსიტეტის სტუდენტი ამერიკელი პატრიკ [პატ] იეიტსი (Pat Yates) გატაცებული იყო ცეცხლსასროლი იარაღით. პატრიკ იეიტსი დაფიქრდა იმ საკითხზე რომ აშშ-ს სამოქალაქო იარაღის ბაზარზე არსებული მცირეგაბარიტიანი თვითდამტენი პისტოლეტები ძირითადად თავდაცვისთვის არაეფექტურ ვაზნებს იყენებდნენ. იგი გატაცებული იყო М1911 პლატფორმის პისტოლეტებით და თვლიდა რომ .45 ACP კალიბრის ვაზნაზე გათვლილი მცირეგაბარიტიანი პისტოლეტი იქნებოდა საუკეთესო საშულება ყოველდღიურად სატარებლად. 

Colt Commander
იმ პერიოდისთვის უკვე არსებობდა კომპაკტური ვარიანტი Colt Commander, თუმცა ის გაბარიტებით უმნიშვნელოდ განსხვავდებოდა სტანდარტული სამთავრობო მოდელისგან. პატრიკ იეიტს უნდოდა კიდევ უფრო შემცირებული გაბარიტების პისტოლეტი, რომელიც გამოიყენებდა .45 АСР (11,43x23mm) ტიპის ვაზნას და იქნებოდა ისევე საიმედო, როგორც М1911. მან გადაწყვიტა აეღო მის საკუთრებაში არსებული მეორადი სამთავრობო M1911 A1, რომელიც 19 დოლარად ჰქონდა შეძენილი, კუსტარულად გადაჭრის მეთოდით დაემოკლებინა მისი სახელური, საკეტი, ლულა, დამაბრუნებელი ზამბარა და შემდეგ შეედუღებინა საკეტი ისე, რომ მიეღო მცირეგაბარიტიანი М1911. პირველ რიგში მან ესკიზის სახით მოამზადა ნახაზები, თუმცა საბოლოოდ თავი შეიკავა პისტოლეტის გადაჭრისგან.

70-ანი წლების დასაწყისში პატრიკ იეიტსმა მუშაობა დაიწყო ასაფეთქებელი ნივთიერებების საწარმოში EXCOA (Explosives Corporation of America), სადაც დაუმეგობრდა მის თანამშრომელს და კოლეგას კენ ლეგეტს (Ken Leggett). კენ ლეგეტი ისევე როგორც პატრიკ იეიტსი გატაცებული იყო ცეცხლსასროლი იარაღით და განსაკუთრებულად М1911 პლატფორმის პისტოლეტებით. ისინი სადილის დროს  შესვენებაზე ხშირად გადიოდნენ ახლოს მდებარე სასროლეთის ტერიტორიაზე და ისროდნენ  იარაღებს. ზუსტად ამ პერიოდში კალიფორნიაში ამერიკელმა Armand Swenson-მა საკუთარი ძალებით გადაჭრა და დაამოკლა M1911 პლატფორმის რამოდნიმე პისტოლეტი, რომლის შესახებაც სხვადასხვა ამერიკულ თემატურ ჟურნალებშიც კი დაიწერა სტატიები. სტატიების თანახმად გადაჭრილი პისტოლეტები ჩინებულად მუშაობდა. პატრიკ იეიტსმა და კენ ლეგეტმა შეისწავლეს ჟურალში გამოქვეყნებული სტატიები Armand Swenson-ის პისტოლეტებზე და კარგად დაათვალიერეს მათი კონსტრუქციული გადაწყვეტილებები. პატრიკ იეიტსმა უამბო კენ ლეგეტს, რომ მსგავსი იდეა მასაც უტრიალებდა თავში და ანახა პისტოლეტის მოდიფიცირების საკუთარი ნახაზები / ესკიზები, რომლის მიხედვითაც პისტოლეტი გამოდიოდა საკმაოდ მცირე გაბარიტების. კენ ლეგეტი ჩაფიქრდა მაგრამ არაფერი არ უთქვამს. ერთ კვირაში კენ ლეგეტი სამსახურში ყოფნისას ეძახის პატრიკ იეიტს და აჩვენებს კუსტარულად გადაჭრილ M1911 პლატფორმის პისტოლეტს. შესვენების დროს კენ ლეგეტი და პატრიკ იეიტსი სადილზე გავიდნენ ე.წ. ლანჩ ბოქსებით (სადილის ჩასადები ყუთი) ხელდამშვენებულები და სხვადასხვა .45 ACP ტიპის ვაზნების მარაგით გაეშურნენ მათთვის ჩვეულ ადგილას, სამსახურთან ახლოს მდებარე სასროლეთზე (Issaquah Rifle and Pistol Range). მათ სასროლეთზე გამოცადეს კენ ლეგეტის მიერ კუსტარულად დამოკლებული პისტოლეტი. მიუხედავად მცირე გაბარიტებისა პისტოლეტიდან სროლა იყო საკმაოდ კომფორტული, თუმცა ავტომატიკა უარს ამბობდა მუშაობაზე. მას ჰქონდა ვაზნის მიწოდებისას პრობლემა, რაც დამოკლებული დამაბრუნებელი ზამბარით და საკეტის გადაჭრის შედეგად მისი წონის შემცირებით იყო გამოწვეული. ზამბარას არ ჰყოფნიდა ძალა საიმედო მიწოდებისთვის და გასროლის შემდეგ საკეტი რჩებოდა ნახევრად ღია მდგომარეობაში. პატრიკ იეიტსმა გამოთქვა თავის მოსაზრება იმის შესახებ, თუ როგორ შეიძლებოდა დამაბრუნებელი ზამბარსთვის სამუშაო სივრცის გაზრდა დაახლოებით ნახევარი ინჩით ისე, რომ არ გაზრდილიყო პისტოლეტის საერთო გაბარიტები. თუმცა ამის შესრულება მოითხოვდა პისტოლეტის კონსტრუქციაში საკმაოდ ბევრი ცვლილების განხორციელაბს.

იმავე საღამოს სამსახურის დასრულების შემდეგ პატრიკ იეიტსი წავიდა სიეტლის ცენტრში (Central Pawn) მდებარე მაღაზიაში (გარკვეული წყაროების თანახმად ეს იყო ლომბარდი, რომელიც ასევე ვაჭრობდა გირაოს სახით დატოვებული იარღით), სადაც 210 დოლარათ შეიძინა 3 ცალი  M1911 პლატფორმის ხარისხიანი პისტოლეტი (აქვე ცნობისთვის ავღნიშნავ, რომ მაშინდელი 210 აშშ დოლარი იყო საკმაოდ სოლიდური თანხა. მაგალითისთვის 60-ან წლებში  საშუალო დონის М1911-ის ფასები მეორადი იარაღის ბაზარზე მერყეობდა 25-35 დოლარის ფარგლებში. მე პირადად მინახავს რემინგტონის წარმოებული M1911 A1-ის შეძენის ქვითარი, რომელიც 1964 წელს იყო გამოწერილი და მფლობელმა პისტოლეტში გადაიხადა 17$). პატრიკმა სახლში მისვლისთანავე საკუთარ ავტოფარეხში მოწყობილ მინი სახელოსნოში გადახერხა ერთი პისტოლეტი, დაამოკლა მისი საკეტ-გარსაცმი და შეამდეგ საკეტის ცვხირი უკან შეადუღა საკეტ-გარსაცმზე. ხელით შესრულებული ციკლით პისტოლეტის მუშაობამ აჩვენა, რომ  პატრიკ იეიტსი „სწორ გზაზე იდგა“ თუმცა საჭირო იყო პისტოლეტის სათანადო შედუღება, შემდეგ მისი თერმული დამუშავება, მექანიზმის საბოლოო მორგება და ბოლოს პისტოლეტის რეალური გამოცდა სასროლეთზე.

მიუხედავად იმისა, რომ პისტოლეტი ხელით გადატენვისას სათანადოდ ფუნქციონირებდა, რეალური სროლის დროს მან უარი თქვა მუშაობაზე, რადგან ე.წ. ბრაუნინგის საყურე იღებდა ზედმეტ დატვირთვას და გარკვეულ მომენტებში არ ხდებოდა ლულის სახაზინო ნაწილის დაბლა დაწევა იმდენად, რომ საკეტი განთავისუფლებულიყო ლულასთან შეჭიდულობისგან. ასევე ლულის დამოკლებამ და საკეტის ცხვირის უკან გადმოტანამ გამოიწვია ის ნიუანსი, რომ ლულის სახაზინო ნაწილის დაბლა დახრისას ლულის წინა ნაწილი განსხვავებული კუთხით იხრებოდა საკეტის ცხვირზე დამაგრებულ ე.წ. Barrel Bushing-ში.

პატრიკ იეიტსმა შეისწავლა პრობლემის გამომწვევი მიზეზი და ძირეულად გადაამუშავა დამაბრუნებელი ზამბარის, მისი მიმმართველის, ე.წ. ზამბარის დამხშობის (Plug) და Barrel Bushing-ის კონსტრუქცია. დამაბრუნებელი ზამბარის როლში მან გამოიყენა სამი ცალი (ე.წ. Triplex ტიპის) უმაღლესი ფოლადისგან დამზადებული ერთმანეთში ჩამჯდარი (წნული) ზამბარა.

1972-1973 წლებში პატრიკ იეიტსმა გააგრძელა მუშაობა პისტოლეტის გადამუშავებაზე. იგი ატარებდა სხვადასხვა ექსპერიმენტებს და ცვლიდა შიდა დეტალების გეომეტრიას იქამდე, სანამ პისტოლეტმა სათანადოდ არ დაიწყო მუშაობა. შემდეგ იგი გადავიდა პისტოლეტის გარე დეტალების დამუშავებაზე. მან სახელურის ნაწილი მაქსიმალურად დაათხელა. კონსტრუქციიდან ამოიღო სახელურის უკან განთავსებული კლავიშისებური მცველი, რომელსაც მსროლელი პისტოლეტის სახელურზე ხელის მოჭერით თიშავდა. ასევე პატრიკმა შეცვალა დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმის გარკვეული დეტალები. ჩახმახის კუდი დაამოკლა და გახადა განსხვავებული გეომეტრიის. პატრიკ იეიტსი იყო იმ მოსაზრების მომხრე, რომ გაცილებით მარტივია შეაყენო ერთმაგი მოქმედების ჩახმახი სწრაფად, ვიდრე ჩახმახ შეყენებული და მცველზე აყვანილი (როგორც ამერიკაში უწოდებენ Cocked and locked) პისტოლეტი მოხსნა მცველიდან. 

იმისთვის რომ მოკლე კუდიანი ჩახმახის შეყენება ხელით შესაძლებელი ყოფილიყო რაც შეიძლება სწრაფად, მან საკეტის ზედა უკანა ნაწილი დაადაბლა, ხოლო უკანა სამიზნე მოწყობილობა გადაიტანა მასრის ამოსაგდებ ფანჯარასთან. ეს ვიზუალური ნიუანსი სამომავლოდ გახდება ამ პისტოლეტის მთავარი ვიზუალური განმასხვავებელი ნიშანი და ერთგვარი „სავიზიტო ბარათი“ ყველა სხვა M1911 პლატფორმის პისტოლეტებთან შედარებით. ფაქტიურად პატრიკ იეიტსმა შეძლო მიეღო Walther PP-ს გაბარიტების მქონე პისტოლეტი M1911 გათვლილი .45ACP კალიბრის ვაზნაზე.

ფოტოზე გამოსახულია ჩახმახის თითით შეყენბის მომენტი. გარდა ასეთი ჩახმახისა რიგ პისტოლეტებზე შესაძლოა შეგვხვდეს მოკაუჭებული ან სრულიად მრგვალი (შუაში ნასვრეტით) ჩახმახი

1973 წლის ბოლოდან 1974 წლის საწყის პერიოდში ასაფეთქებელი ნივთიერერბის საწარმოში EXCOA (Explosives Corporation of America) დაიწყო გარკვეული რეფორმები და შემცირებები. სწორედ ამ დროს კომპანიის რამოდენიმე მენეჯერმა დატოვა თანამდებობდა. მათ შორის იყვნენ მენეჯერულ პოზიციაზე მომუშავე პიროვნება Mike Maes და კომპანიის დირექტორი Sid Woodcock. ამ ორმა ადამიანმა დააფუძნეს თავიანთი კომპანია სახელწოდებით „Energy Sciences Corporation“ (მოგვიანებით ეს კომპანია დააფუძნებს შვილობილ კომპანიას სახელწოდებით „Detonics Manufacturing Company“ შემოკლებით უბრალოდ „Detonics“). აღნიშნული კომპანია ორიენტირებული იყო ასაფეთქებელი ნივთიერებების დამზადებაზე, რომელიც გამოიყენებოდა სხვადასხვა ნაგებობების დასანგრევად, ასევე მაღაროების, კარიერების და საბადოების ასაფეთქებლად. Sid Woodcock-ი  გახლდათ ცეცხლსასროლი იარაღის მოყვარული და ხშირად ადევნებდა თვალყურს პატრიკ იეიტსის მუშაობას თვითდამტენ პისტოლეტზე. მან რამოდენიმეჯერ ისროლა კიდევაც ამ პისტოლეტიდან და დაინახა მასში გარკვეული კომერციული პოტენციალი. რატომ დაინტერესდა Sid Woodcock-ი პისტოლეტით? ამ კითხვაზე პასუხის მოსაძებნათ დაგვეხმარება მოკლე ექსკურსი მის „მდიდარ“ კარიერაში.

Sid Woodcock გახლდათ ელიტარული ძალოვანი უწყების OSS (Office of Strategic Services) ერთერთი ყველაზე ძირძველი ოპერატიული თანამშრომელი. შემდეგ იგი სპეციალური კონტრაქტის საფუძველზე მუშაობდა ცენტრალურ სადაზვერვო ბიუროში (CIA), კონსულტანტად თავდაცვის სამინისტროში, ატომური ენერგიის კომისიაში, გამოძიების ფედერალურ ბიუროში (FBI), აშშ-ს საიდუმლო სამსახურში (U.S. Secret Service) და იუსტიციის დეპარტამენტში. ასევე მან მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში ჩინეთში გაიარა შაოლინის სკოლა, ომის შემდეგ კი იაპონიაში გააგრძელა ორთაბრძოლებში მომზადება და მე-8-ე ხარისხის შავი ქამარი მიიღო შინობში (Shinobi - იგივე ნინძა. ეწოდება მეომარს, რომელიც ზეადამიანურ შესაძლებლობებს ფლობს). Sid Woodcock-ი მუშაობდა ინსტრუქტორად აშშ-ს არმიის სპეციალურ ძალებში (U.S. Army Special Forces)  და ელიტარულ საზღვაო-სამხედრო ძალების დანაყოფში (U.S. Navy Seal Teams). აღსანიშნავია, რომ იგი პირადად იცნობდა ბრუს ლის. გარკვეული წყაროების თანახმად, როდესაც ბრუს ლი მცირე ხნით ცხოვრობდა სიეტლში, Sid Woodcock გახლდათ ის ადმიანი, ვინც ბრუს ლის ასწავლიდა სახსრების სწორად დაფიქსირების ვარჯიშებს და ტექნიკებს. ამავდროულად იგი იყო ასაფეთქებელი საშუალებების და ცეცხლსასროლი იარაღის ექსპერტი. ალბათ ახლა ნათელია თუ რატომ დაინტერესდა ეს „ბუმბერაზი“ გამოცდილების მქონე პიროვნება პატრიკ იეიტსის პისტოლეტით.

მიუხედავდ იმისა, რომ კომპანია „Energy Sciences Corporation“ (შემდგომში „Detonics“-ის დამფუძნებელი) არ იყო დაკავებული ცეცხლსასროლი იარაღის წარმოებით,  Sid Woodcock-მა შესთავაზა პატრიკ იეიტს პისტოლეტის სერიულ წარმოებაში ჩაშვება. პატრიკ იეიტს გაეცინა და აუხსნა Sid Woodcock-ს, რომ ეს პისტოლეტი იყო საკმაოდ მცირე პროფილის მოყვარულთათვის და სერიულ წარმოებაში ჩაშვების შემთხვევაში მხოლოდ რამოდენიმე ადამიანი თუ შეიძენდა მას.

ამ საუბრიდან ძალიან მალევე პატრიკ იეიტსაც შეეხო შემცირება და იძლებული გახდა დაეტოვებინა ასაფეთქებელი ნივთიერერბის საწარმო EXCOA (Explosives Corporation of America). იგი გადავიდა კალიფორნიაში მდებარე საზღვაო-სამხედრო შეიარაღების ცენტრში (Naval Weapons Center შემოკლებით NWC) სადაც მუშაობა გააგრძალე რაკეტების და საბრძოლო ქობინების გამშვები სისტემების დაპროექტების მიმართულებით. ამ პერიოდში Sid Woodcock-მა დაარწმუნა პატრიკ იეიტსი, რომ პისტოლეტის წარმოება მომგებიანი საქმე იქნებოდა. პატრიკ იეიტსმა მაომზადა და გადასცა კომპანია „Detonics“-ს პისტოლეტის საინჟინრო ნახაზები, ტექნიკური დოკუმენტაცია, დაეხმარა საპატენტო საკითხების მოწესრიგებაში და ასევე Sid Woodcock-ს ათხოვა საკუთარი პისტოლეტის მუშა პროტოტიპი. აღნიშნული პისტოლეტი 1 წლის განმავლობაში გადიოდა შესწავლას და გამოცდებს. ამ ხნის განმავლობაში პისტოლეტიდან გაისროლეს 20 000-ზე მეტი ვაზნა ისე, რომ არანაირი დეტალი არ დაზიანებულა. ერთადერთი საკეტის შედუღების ადგილას შედუღების ნაკერმა დაიწყო ფორმის შეცვლა და გაწელვა. ეს განპირობებული იყო იმით, რომ მას შედუღების შემდეგ არ ჰქონდა გავლილი ძირეული თერმული დამუშავება. საბოლოდ Sid Woodcock-მა გადაწყვიტა პისტოლეტის სერიულ წარმოებაში გაშვება და დააფუძნა შვილობილი კომპანია სახელწოდებით „Detonics Manufacturing Company“ (შემოკლებით „Detonics“), რომელიც სიეტლში მდებარეობდა.

პატრიკ იეიტსმა კომპანიისგან მიიღო გარკვეული თანხა ნაღდი ფულის სახით. ასევე მას შეეძლო მოეთხოვა ე.წ. როიალტი (წილი ყოველი გაყიდული პისტოლეტიდან), თუმცა იგი დარწმუნებული იყო იმაში, რომ პისტოლეტი კომერციულად ვერ იქნებოდა წარმატებული. ამიტომ მან როიალტის სანაცვლოდ უბრალოდ მოითხოვა სადისტრუბუციო ფასდაკლება პისტოლეტებზე. ანუ თუ მას მოუნდებოდა პისტოლეტის შეძენა, კომპანია  „Detonics“-ი საუკეთესო ფასდაკლებას გაუკეთებდა.

პისტოლეტების სერიულ წარმოებაში ჩაშვებამდე კომპანია „Detonics“-ის გუნდს შეურთდა იარაღის ინჟინერი Jefferey Bealls, რომელიც სერიულ წარმოებაში ჩაშვებამდე პატრიკ იეიტსის პროტოტიპის საბოლოო გადამუშავებას შეუდგა. 1976 წლის 3 ივნისს გაიცა პირველი პატენტი. იგი გაცემულ იქნა Sid Woodcock-ის, Pat Yates-ის და Jefferey Bealls-ის სახელზე.

Ray Herriott-ის მიერ Mech-Tech Systems-ში შექმნილი კარაბინი გლოკის ჩარჩოზე

კომპანია „Detonics“-ის გუნდს ასევე შეურთდნენ ისეთი გამოცდილი ადამიანები როგორიც გახლდათ Roland Franzen, იარაღის ოსტატი Ray Herriott (ცნობისთვის ეს ადამიანი მოგვიანებით კომპანია Mech-Tech Systems-ში შექმნის M1911-ის და Glock-ის პისტოლეტების ჩარჩოს ბაზაზე პისტოლეტ-კარაბინების ადაპტარებს და ნაკრებებს), მეიარაღე Richard Niemer რომელიც შემდგომ მუშაობდა Safari/Olympic Arms-ში და შექმნა Model 1911  „Matchmaster“. ასევე კომპანია „Detonics“-ის რიგებს შეურთდა იარაღის კონსტრუქტორი, ინჟინერ-ტექნოლოგი და წარმოების ექსპერტი Peter Dunn.

John Dean "Jeff" Cooper

1974 წლის მიწურულს ერთერთი პირველი პროტოტიპი ხვდება პოპულარული საიარაღო თემატიკის ჟურნალ „Guns&Ammo“-ს ფურცლებზე. აღნიშნული სტატიის ავტორი გახლდათ ლეგენდარული პიროვნება ჯეფ კუპერი (John Dean "Jeff" Cooper). მან პირადად გატესტა პისტოლეტი და საკმაოდ პოზიტიური გამოხმაურებები დაწერა სტატიაში. იგი ამბობდა, რომ პისტოლეტი Detonics იყო ნამდვილი პროფესიონალების (ექსპერტების) და მებრძოლების ინსტრუმენტი.

წარმოების დაწყება

1975 წლის ბოლოს და 1976 წლის დასაწისში დღის სინათლე იხელს პირველმა ე.წ. პრე სერიულმა პისტოლეტებმა, რომლის დონორებსაც სხვადასხვა მწარმოებლის მიერ დამზადებული M1911 პლატფორმის პისტოლეტები წარმოადგენდნენ. ფაქტიურად მათი დამზადება მოხდა ისევე როგორც პატრიკ იეიტსის მიერ. აიღეს პისტოლეტები კუსტარულად გადახერხეს, შემდეგ შეადუღეს, მოარგეს ახალი ზამბარა, გაუკეთეს თერმული და კოსმეტიკური დამუშავება. მოგვიანებით კომპანია Detonics-მა დაიწყო თანამშრომლობა Essex Arms-თან და Caspian Arms-თან, რომლებიც ჩამოსხმის მეთოდით ამზადებდნენ პისტოლეტის ჩარჩოებს. დანარჩენი დეტალები კი სხვადასხვა მომწოდებლებთან თანამშრომლებით მზადდებოდა, რის შემდეგაც უკვე კომპანია დეტონიქსი ახდენდა პისტოლეტების აწყობას, გამოცდას, შეფუთვას და რეალიზაციას. გარკვეულ წყაროებში გხვდება ინფორმაცია, რომ ჩარჩოების და საკეტების დამზადება ჩამოსხმის მეთოდით ხდებოდა ასევე თვითონ კომპანია დეტონიქსის მიერ.

თავდაპირველად პისტოლეტების პირველი პარტიები მზადდებოდა სამმაგი (ე.წ. Triplex recoil spring) ტიპის დამაბრუნებელი ზამბარით, ხოლო მოგვიანებით გადავიდნენ ორმაგი (ე.წ. Duplex) ტიპის ზამბარებზე, თუმცა რიგ შესრულებებზე ასევე იყენებდნენ სამმაგ ზამბარებს. წარმოების პროცესში იხვეწებოდა გარკვეული ნიუანსები. მაგალითად დამაბრუნებელი ზამბარის მიმმართველზე გაჩნდა ე.წ. ალენის ქუდიანი ხრხნი (Allen head cap screw), რომელიც აადვილებდა იარაღის დაშლის პროცესს. გადამუშავებას დაექვემდებარა ლულის გეომატრიაც. ვინაიდან პისტოლეტი არ იყენებდა M1911-ისათვის დამახასიათებელ Barrel Bushing-ს, ლულა გახდა კონუსური ფორმის, რომელიც წინა ნაწილში ფართოვდებოდა. პისტოლეტში გამოყენებული მოკლე საკეტი იყო უფრო მსუბუქი ვიდრე სრული ზომის M1911 პლატფორმის პისტოლეტებში, შესაბამისად გასროლის დროს საკეტი  გადაადგილდებოდა უფრო სწრაფად, რაც ხდებოდა გარკვეული შეფერხებების მიზეზი მასრის ექსტრაქციისას. სწორედ ამ მიზნით გაფართოვდა მასრის ამოსაგდები ფანჯარა, რისი წყალობითაც მასრა უფრო საიმედოდ ვარდებოდა ფართე ფანჯრიდან. ასევე შეფერხებები იყო HP (Hollow-point) და SWC (Semiwadcutter) ტიპის ტყვიით დამუხტული ვაზნების გამოყენების დროს. ვინაიდან მათი ცხვირი FMJ ტიპის ტყვიებისგან განსხვავებით არ იყო მომრგვალებული, წარმოიქმნებოდა მიწოდების პრობლემები ე.წ. FTE (Failure to feed). ამიტომ გარკვეული ექსპერიმენტები ჩატარდა ვაზნის მიწოდების კუთხის შერჩევის მხრივ რათა შემცირებულიყო მიწოდების შეფერხება, თუმცა პისტოლეტები მხოლოდ  მრგვალცხვირიან FMJ ტიპის ტყვიით დამუხტულ ვაზნებზე მუშაობდა საიმეოდოდ.

ასევე პისტოლეტის მჭიდს გაუკეთა მცირე მოდიფიცირება. მიმწოდებლის ქვედა მხარეს ღუნავდნენ მცირე ენის სახით, რაც იქცა ერთგვარ ინდიკატორად (ე.წ. Full-magazine indicator). პისტოლეტის სახელურში მორგებული სავსე მჭიდის შემთხვევაში მიმწოდებლის ენა გამოწული იყო მჭიდის ტერფის გარეთ, შესაბამისად მსროლელი ხვდებოდა როგორც ვიზუალურად, ასევე ხელის შეხებით (ტაქტილურად), რომ მჭიდი იყო ბოლომდე შევსებული 6 ცალი ვაზნით.

პისტოლეტს ბაზარზე გამოჩენისას მიენიჭა საკმაოდ ამბიციური სახელწოდება Detonics „Combat Master“. მას ხშირ შემთხვევაში მოხსენიებდნენ როგორც უბრალოდ Detonics .45 (აღსანიშნავია, რომ პისტოლეტის საკეტზეც სწორედ ამ სახით „DETONICS .45“ იყო დატანილი წარწერა, ხოლო რიგ პარტიებზე ამ წარწერის ქვემოთ შედარებით მცირე ასოებით ეწერა COMBAT MASTER).

პისტოლეტი DETONICS COMBAT MASTER უჟანგავი ფოლადის შესრულებით და კომპანია Pachmayr-ის მიერ წარმოებულ მყარი რეზინის ლოყებით

საწყის ეტაპზე პისტოლეტები გამოდიოდა შავი ფერის ფოსფატირებით, ხოლო მოგვიანებით დაიწყეს პისტოლეტების წარმოება უჟანგავი ფოლადის დეტალებით. ასევე ასორტიმენტში იყო მონიკელებული ვარიანტები სატინისფერი ხავოიანი დაფარვით. სტანდარტული სერიული პისტოლეტების სერიული ნომრები იწყებოდა 2000-დან, ხოლო უჟანგავი ფოლადის პისტოლეტების სერიული ნომრები 10 000-დან.

ძირითადად პისტოლეტები იწარმოებოდა სახელურზე დამაგრებული კლასიკური გეომეტრიის ხის ლოყებით, თუმცა მფლობელები ხშირად მიმართავდენენ გაუმჯობესებას და ლოყები იცვლებოდა ძვირფასი ხისგან, ან ძვლისგან დამზადებული ლოყებით. გარკვეული მფლობელები სახელურზე აყენებდნენ კომპანია Pachmayr-ის მიერ წარმოებულ მყარი რეზინის ლოყებს. გარკვეული წყაროების თანახმად კომპანია Detonics სთავაზობდა მომხმარებლებს პისტოლეტის შესრულებას, რომელსაც ქარხნულად (პირდაპირ ყუთიდან) მოყვებოდა სახელურზე დაყენებული კომპანია Pachmayr-ის მიერ წარმოებული რეზინის ლოყები.

იმისთვის რომ პისტოლეტი გამხადარიყო პოპულარული, პირველი 1999 ცალი პისტოლეტის დამზადების შემდეგ მათი დიდი ნაწილი წავიდა ინვესტორებთან, კომპანიის პარტნიორებთან და სხვადასხვა გავლენიან პირებთან. ასევე გარკვეული პისტოლეტები განსახილველად გადაეცათ იმ ხალხს ვინც ჟურნალებში წერდნენ სტატიებს/მიმოხილვებს. 

ორი ლეგენდარული პიროვნება Lee Jurras (თანამედროვე ექსპანსიური ვაზნების შემქმნელი და პისტოლეტ AUTO MAG-ის განვითარებაში ერთერთი მთავარი ფიგურა), ხოლო მის გვერდით George Nonte

მაგალითად 1978 წელს გამოქვეყნდა იარაღის სამყაროში ერთერთი ავტორიტეტული ავტორის და მოკლელულიანი იარაღით ნადირობის „გურუს“ ჯორჯ ნონტეს (George Nonte) სტატია, რომელშიც იგი წერდა: „ეს არის სერიული პისტოლეტი, რომელშიც გამოიყენება სპეციალურად ამ იარაღისთვის დამზადებული ჩამოსხმული ჩარჩო და საკეტი. ის არ არის უბრალოდ გადაჭრილი Colt M1911. ჩემს მიერ დათვალიერებული სერიული პისტოლეტების დამზადების ხარისხი არის კარგი. მისი მართვა სროლისას ასევე არის კარგი, თუმცა იმ ადამიანებს ვისაც დიდი ხელი აქვთ, პისტოლეტის სახელური მოუხერხებლად მოკლე მოეჩვენებათ“.

Leroy Thompson-ის წიგნი „Great Combat Handguns“ 

80-ან წლებში ამერიკელმა ავტორმა ლიროი ტომპსონმა (Leroy Thompson) გამოსცა წიგნი „Great Combat Handguns“ რომელშიც ის წერდა, რომ Detonics Combat Master არის საუკეთესო საბრძოლო პისტოლეტი მათთვის, ვისაც სურს კარგი შემაჩერებელი შესაძლებლობა, რაც შეიძლება მცირე ზომის იარაღში. არცერთი სხვა სერიული იარაღი არ გთავაზობთ ასეთ ეფექტურ კომბინაციას“.  აქვე აღსანიშნავია, რომ წიგნის უკანა გარეკანზე სწორედ Detonics Combat Master-ის ფოტო იყო გამოსახული.

პისტოლეტის გამოცადეს ასევე სხვადასხვა სამართალდამცავმა და ძალოვანი უწყების თანამშრომლებმა და ყველა პოზიტიურად ახასიათებდა მას, თუმცა იყო ერთი მთავარი მომემნტი. პისტოლეტი Detonics „Combat Master“ თავდაპირველად ღირდა 370-399$ (დღევანდელი კურსით გამოდის დაახლოებით 1300$) რაც იმ დროისთვის იყო ძალიან ძვირი. 

Colt Commander Model

შედარებისთვის მაშინ Colt Government და Colt Commander Model ღირდა 200-235$. ეკონომიკური კრიზისის და სიტუაციის გაუარესების გამო 1979 წელს Detonics „Combat Master“-ის გასაყიდმა ფასმა მოიმატა და გაიზარდა 445$-მდე. ხოლო 80-ან წლებში გარკვეული შესრულების მოდელების ფასი 600-700$-მდეც კი ადიოდა, რაც დღევანდელი კურსით დაახლოებით 2000-2200$ შეადგენს. 

შეიძლება ითქვას, რომ სწორედ მაღალმა ფასმა განაპირობა მისი „კომერციული კრახი“. ამას გარდა პისტოლეტის პირველ პარტიებს ჰქონდა გარკვეული პრობლემები, რამაც თავის წილი შეიტანა პისტოლეტის წარუმატებლობაში. აღწანიშნავია ისიც, რომ კომპანიამ Detonics Manufacturing Company გამოითხოვა პირველი პარტიის პისტოლეტები და უფასოდ მოახდინა მათში არსებული ტექნიკური ხარვეზების აღმოფხვრა.

კომპანია Colt-ის Officer's Model

80-ან წლებში ბაზარზე გამოჩნდა .45ACP ტიპის ვაზნაზე გათვლილი კომპანია Colt-ის Officer's Model, რომელიც თავისი გაბარიტებით მიახლოვებული იყო დეტონიკსთან, თუმცა ოდნავ უფრო მოგრძო საკეტს და სახელურს იყენებდა.

ფოტოზე მოცემულია ზემოთ Colt Officer's Model, ხოლო ქვემოთ Detonics „Combat Master“, როგორც ვხედავთ სხვაობა მათ გაბარიტებში არც ისი დიდია, თუმცა იმ ეპოქაში დეტონიქსის ქმნილება უდაოდ ითვლებოდა .45 ACP კალიბრის M1911-ებში ყველაზე მცირეგაბარიტიან "მოთამაშეთ"

აღსანიშნავია, რომ Detonics „Combat Master“ გარდა .45 ACP კალიბრისა, მცირე სერიებათ იწარმოებოდა ასევე 9x19mm Parabellum (9mm Luger) და .38 Super ტიპის ვაზნაზეც. ქვემოთ ფოტოზე მოცემულია .38 Super ტიპის ვაზნაზე გათვლილი ეგზემპლარი

პისტოლეტის Detonics „Combat Master“ ტაქტიკურ-ტექნიკური მახასიათებლები ასე გამოიყურება:

შესრულებები და წარმოების ნიუანსები

პისტოლეტი 1976-1987 წლებში იწარმოებოდა კომპანია Detonics Manufacturing Company-ს მიერ (მდებარეობა Seattle, Washington. სულ მათ მიერ დამზადდა დაახლოებით 17 000 ცალი პისტოლეტი), რის შემდეგაც კომპანია გამოცხადდა ბანკროტად, ხოლო პისტოლეტის წარმოების უფლება გადავიდა არიზონაში დარეგისტრირებულ კომპანიაში „New Detonics“, რომელიც 1992 წლამდე აწარმოებდა მცირე პარტიებს და შემდეგ შეწყვიტა წარმოება. 2004 წელს უკვე ჯორჯიას შტატში დარეგისტრირდა კომპანია სახელწოდებით Detonics USA, რომელიც 2007 წლამდე ოპერირებდა ბაზარზე.  2007 წელს კომპანია შეიძინა Bruce Siddle-მა და  Dr. Steve Stahle-მ რა დროსაც კომპანიის აქტივები გადატანილ იქნა ილინოისის შტატში კონკრეტულად კი მილშტადიში (Millstadt). აღნიშნული მფლობელების ხელში კომპანიამ საქმიანობა გააგრძელა 2017 წლამდე, რის შემდეგაც შეწყვიტა მოღვაწეობა.  სულ ჯამში ამ წლების განმავლობაში მთლიანად ყველა კომპანიის მიერ დამზადებულ იქნა დაახლოებით 26 000 ცალი პისტოლეტი.

კომპანია Seecamp -ის მიერ კასტომიზირებული პისტოლეტი, რომელსაც ნაცვლად ერთმაგი მოქმედების (SA) დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმისა, ჩამონტაჟებული აქვს ორმაგი მოქმედების (DA) სასხლეტი მექანიზმი. საკეტის უკანა გვერდით ნაწილში დატანილია კომპანია Seecamp-ის სავაჭრო ლოგოტიპი

პისტოლეტი Detonics „Combat Master“ წარმოების პროცესში გადიოდა გარკვეულ ცვლილებებს და იყიდებოდა სხვადასხვა შესრულებით. სამოდელო ხაზში შედიოდა ასორტიმენტი რომელიც ასე გამოიყურება:

აღნიშვნა

დამახასიათებელი ნიშანი

დამატებითი ინფორმაცია

Combat Master MKI

არაპრიალა შავი დაფარვა

არ ჰქონდა მარკირება MK1

იყენებდა Essex-ის ჩარჩოს.

Combat Master MkII

ხავოიანი ნიკელის დაფარვა

იყენებდა Essex-ის ჩარჩოს.

Combat Master MkIII

დაფარული იყო მყარი ქრომით

იყენებდა Essex-ის ჩარჩოს.

მათი ფასი იყო ყველაზე მაღალი და 600-700$-მდე ადიოდა

Combat Master MC1

ხავოიანი შავი ფერის საკეტი და ხავოიანი უჟანგავი ფოლადის ჩარჩო

იყენებდა Caspian-ის ჩარჩოს.

Combat Master MkIV

პრიალა შავი დაფარვა

იყენებდა Caspian-ის უჟანგავ ჩარჩოს.

Combat Master MkV

ხავოიანი უჟანგავი ფოლადი

ჰქონდა 2 ცალი დამაბრუნებელი ზამბარა.  იყენებდა Caspian-ის უჟანგავ ჩარჩოს.

Combat Master MkVI

ჰქონდა გაპრიალებული უჟანგავი ფოლადის საკეტი  

ჰქონდა 3 ცალი დამაბრუნებელი ზამბარა.  იყენებდა Caspian-ის უჟანგავ ჩარჩოს.

Combat Master MkVII

უჟანგავი ფოლადის სამიზნე მოწყობილობების გაშერე ე.წ. “Flattop” საკეტი

ლულას წინა ზედა ნაწილში და საკეტს ასევე ზედა ნაწილში ჰქონდა კომპენსატორის მსგავსად სახით შესრულებული 2 ცალი ნასვრეტი ე.წ. Мagna-port. იყენებდა Caspian-ის უჟანგავ ჩარჩოს. გარკვეული წყაროების თანახმად დამზადდა CIA-ს დაკვეთით  დაახლოებით 50  ცალი.

კომპანია Detonics-ის ისტორიის მანძილზე პისტოლეტი Combat Master არ ყოფილა ერთადერთი იარღი, რომელსაც იგი აწარმოებდა. იყო კიდევ სხვა სამოდელო ხაზიც რომელიც სრული ზომის M1911-ის ვარიაციებს წარმოადგენდა, ასევე იყო ორმაგი მოქმედების დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმის მქონე ჯიბის პისტოლეტი და ექსპერიმენტალური რევოლვერიც თუმცა ეს ყველაფერი უკვე სულ სხვა სტატიის, კვლევა-ძიების და საუბრის თემაა.

რომ დამისვან შეკითხვა M1911 პლატფორმის პისტოლეტებიდან რომელი იქნებოდა შენთვის როგორც კოლექციონერისთვის და იარაღის ისტორიის მოყვარულისთვის ყველაზე სანატრელი პისტოლეტი? ამ შეკითხვაზე ჩემი პასუხი ასეთია: პირველ რიგში ნატვრა თუა ეს იქნებოდა მეორე მსოფლიო ომის დროს კომპანია ზინგერის მიერ წარმოებული სამთავრობო კონტრაკტის M1911 A1, ხოლო მეორე ეს იქნებოდა რომელიმე ადრეული Detonics Combat Master უჟანგავი ფოლადის შესრულებით.

AMT BUCK UP .45 ACP

1978 წელს ამერიკულმა კომპანიამ Ordnance Manufacturing Corporation (OMC) შეიმუშავა .380 ACP (9x17mm Kurz) ტიპის ვაზნაზე გათვლილი მცირეგაბრიტიანი პისტოლეტი სახელწოდებით ОМС BACK UP. სახელწოდებიდან გამომდინარე კომპანიამ აღნიშნული პისტოლეტი ბაზარზე დააპოზიციონერა  როგორც სარეზერვო (დამატებითი) იარაღი. იმ შემთხვევაში თუ სამართალდამცავს ან უბრალოდ მოქლაქეს ბოროტმოქმედთან შეტაკების დროს/თავდაცვის დროს უმტყუნებდა ძირითადი (როგორც წესი სრული ზომის) ცეცხლსასროლი იარაღი, ან ვაზნები გაუთავდებოდა, ან რაიმე მიზეზით ხელიდან გაუვარდებოდა იარაღი და გახდებოდა ხელმიუწვდომელი, მას ჰქონდა დამატებით მეორე (როგორც წესი შედარებით მცირეგაბარიტიანი) იარაღი, რომელსაც გამოიყენებდა სარეზერვო პისტოლეტის სახით. ძირითადად ასეთი იარაღის ამპლუაში არჩევდნენ ისეთ იარაღს, რომელიც გამოდგებოდა ფარულად სატარებლად. ხშირად მას ატარებდნენ ფეხზე დასამაგრებელი შალითით (კაბურით) ან პირდაპირ ედოთ ჯიბეში.

ОМС BACK UP .380 ACP ტიპის ვაზნაზე. იგი აღჭურვილი იყო როგორც დროშისებური მცველით, ასევე სახელურის საზურგეზე განლაგებული კლავიშისებური (ე.წ. ავტომატური) მცველით, რომელსაც მსროლელი სახელურზე ხელის მოჭერით თიშავდა

პისტოლეტის გამოსვლიდან ძალიან მალევე მისი წარმოების უფლება მთლიანად შეიძინა ამერიკულმა კომპანიამ Arcadia Machine & Tool (AMT) შესაბამისად პისტოლეტის წარმოება გაგრძელდა აღნიშვნით „AMT Back up“. აქვე ცნობისთვის ვიტყვი რომ კომპანია „Arcadia Machine & Tool“ (AMT) აწარმოებდა ლეგენდარულ პისტოლეტს „AUTO MAG“ და M1911 პლატფორმის პისტოლეტების საკმაოდ დიდ ასორტიმენტს.

კომპანიამ Arcadia Machine & Tool (AMT) გააგრძელა პისტოლეტის „AMT Bac kup“ სამოდელო ხაზის განვითარება, რაც გულისხმობდა სხვადასხვა კალიბრის ვაზნებზე გათვლილი ვარიანტების წარმოებას. კომპანიის ერთერთ მთავარ მიზანს წარმოადგენდა ამერიკის ბაზარზე პოპულარულ .45 АСР ტიპის ვაზნაზე მომუშავე მოდელის შექმნა, რომელსაც ექნებოდა .380 ACP კალიბრის მოდელზე ოდნავ უფრო მოზრდილი ჩარჩო, თუმცა ამავდროულად საკმაოდ მცირე გაბარიტები. თავის მხრივ ეს პისტოლეტი უნდა გამხდარიყო იმ დროისთვის „ყველაზე პატარა“ თვითდამტენი პისტოლეტი .45 АСР კალიბრის ვაზნაზე. აღნიშნულ ვაზნას აშშ-ში ჰყავდა საკმაოდ ბევრი „მიმდევარი“ ვინც თვლიდა რომ სხვა უფრო მომცრო კალიბრის ვაზნაზე გათვლილი პისტოლეტები თავდაცვის მიზნით არასერიოზულ მოთამაშეებს წარმოადგენდნენ. ზემოაღნიშნულიდან გამოდმინარე ამ მოსაზრების მიმდევრები ძირითადად შეიარაღებულნი იყვენენ .45 АСР კალიბრის ვაზნაზე მომუშავე სრული ზომის M1911 პლატფორმის პისტოლეტებით.

„AMT BACK UP“ .45 ACP

ასე ჩნდება აშშ-ს ბაზარზე „AMT BACK UP“ გათვლილი .45 АСР ტიპის ვაზნაზე. მისი ავტომატიკა მუშაობდა ლულის მოკლე სვლის პრინციპით. გასროლის დროს ლულა და საკეტი ერთმანეთზე გადაბმული გაივლიდა 0.1 ინჩის (2,54 მმ), რის შემდეგაც ლულის სახაზინო ნაწილი იხრებოდა ქვემოთ და ათავისუფლებდა საკეტს. საკეტი თავის მხრივ ინერციით აგრძელებდა უკან გადაადგილებას და ასრულებდა ავტომატიკის ციკლს.

M1911-ის პლატფორმისგან განსხვავებით AMT BUCK UP -ის ლულას ჰქონდა ერთი დიდი წრიული ჩანაჭდევი რომელის მეშვეობითაც ხდებოდა ლულის და საკეტის ერთმანეთზე გადაბმა (შეჭიდება). აქვე აღნიშვნას იმსახურებს ისიც, რომ საკეტის ცხვირზე არ არის М1911 -ისთვის დამახასიათებელი ლულის დამჭერი (ე.წ. barrel bushing). მის მაგივრად ლულის ბოლოში შესრულებულია ფიგურული გაფართოვება, რომელიც ახდენს ლულის ცენტრირებას საკეტის ცხვირთან

პისტოლეტს არ ჰქონდა მცველი, მაგრამ იყენებდა საკმაოდ მძიმე მხოლოდ ორმაგი მოქმედების ე.წ. Double-Аction Оnly (DAO) ტიპის სასხლეტს, რომელზეც დაწოლის ძალისხმევა შეადგენდა 7.7კილოგრამს (17lbs.) (რიგ წყაროებში გხვდება ინფორმაცია, რომ მფლობელები არბილებდნენ სასხლეტს და ჩამოჰყავდათ დაახლოებით 5,67-5,98 კილოგრამამდე). ჩახმახს არ ჰქონდა კუდი და მთლიანად იმალებოდა საკეტის უკანა ნაწილში.

ვინაიდან პისტოლეტის გამოყენება მოხდებოდა ახლო დისტანციაზე (როგორც ამერიკაში უწოდებენ „face-to-face confrontation“), მას არ ესაჭიროებოდა სრულფასოვანი სამიზნე მოწყობილობები. სამიზნე მოწყობილობის როლს ასრულებდა საკეტ-გარსაცმის ზემოდან გრძივად შესრულებული ღარი. ამგვარი გადაწყვეტილებით პისტოლეტის სწრაფად ამოღებისას სამიზნე მოწყობილობები არ წამოედებოდა ტანისსამოსს, ან ბუდეს (შალითას), რაც უზრონველყოფდა იარაღის სწრაფ მომარჯვებას.

თუ დავაკვირდებით მასრის ამოსაგდები ფანჯარას საკეტ-გარსაცმზე იგი შესრულებულია საკმაოდ დიდი არკისებური ჭრილის სახით, რაც თეორიულად ზრდიდა მასრის ამოგდების საიმედოობას. აქვე ჩანს ლულის სავაზნის ნაწილთან შესრულებული ნასვრეტი. თუ სავაზნეში იდო ვაზნა, აღნიშნულ ნასვრეტში ჩახედვით შესაძლებელი იყო მასრის კუდის დანახვა, რაც  ასრულებდა სავაზნეში ვაზნის არსებობის ერთგვარი ინდიკატორის დანიშნულებას.

პისტოლეტს არ ჰქონდა საკეტის შემაკავებელი მექანიზმი და ბოლო გასროლის დროს საკეტი არ რჩებოდა ღია მდგომარეობაში. აქედან გამომდინარე კონსტრუქციაში არ გამოიყენებოდა საკეტის დამშვები ბერკეტი.

იარაღის დეტალების უმეტესობა (საკეტის და ჩარჩოს ჩათვლით) დამზადებული იყო უჟანგავი ფოლადისგან. პისტოლეტის ვაზნებით კვება ხდებოდა 5 ცალ ვაზნაზე გათვლილი მჭიდით. მჭიდის დაფიქსირება სახელურში რეალიზებული იყო ე.წ. „ევროპული სტილით“ ანუ სახელურის ქვემოდან შესრულებული ღილაკ-ფიქსატორის მეშევეობით.

მთლიანობაში პისტოლეტის კონსტრუქცია გამოირჩეოდა სიმარტივით და მასში გამოყენებული დეტალების რაოდენობა შეადგენდა 31 ცალს. ამავდრულად იარაღს ჰქონდა საკმაოდ მცირე გაბარიტები. კერძოდ: საერთო სიგრძე 145მმ, სიმაღლე 104მმ ხოლო სიგანე (სისქე) 25,4მმ. ამას ემატებოდა ისიც რომ პისტოლეტს არ ჰქონდა გარეთ გამოწეული ზედმეტი დეტალები, ხოლო მისი კუთხეები კარგად იყო გადამრგვალებული. 

რაც შეეხება ერგონომიულობას, შეიძლება ითქვას, რომ იგი შეეწირა პისტოლეტის მცირე გაბარიტებს. სახელური იყო ზედმეტად მოკლე, რაც დიდი ხელის შემთხვევაში ართულებდა იარაღის კომფორტულ ჭერას. მცირე წონის და მოკლე სახელურის გამო .45 ACP ტიპის ვაზნაზე გათვლილი პისტოლეტის უკუცემა იყო საგრძნობლად მაღალი, რაც ართულებდა სროლისას პისტოლეტის „მოთოკვას“. არის ეს ყველაფერი სერიოზული ნაკლი ამ ტიპის პისტოლეტისთვის? ალბათ არც ისე დიდი ნაკლია, რადგან ამ პისტოლეტის დანიშნულება იყო ახლო დისტანციიდან ცეცხლის გახსნა და არა ზუსტი სროლა.

აღსანიშნავია, რომ სახელურის და ჩარჩოს მარჯვენა გვერდის გასაყარზე, სადაც ჩამონტაჟებულია დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმის გარკვეული დეტალები  არის ნახევრად ღია მდგომარეობაში. შესაბამისად პისტოლეტის ვიზუალური დათვალიერებისას თვალში გვხვდება სასხლეტის ღერძი და მასზე მიმაგრებული მიმწოლ-გადამცემი ბერკეტი. სხვადასხვა წყაროებს თუ დავუჯერებთ ასეთი კონსტრუქციული გადაწყვეტილება იწვევდა იარაღის მოყვარულთა წრეებში გარკვეულ ნეგატიურ შეხედულებას. ბევრი ამბოდა, რომ ეს იყო პისტოლეტის „აქილევსის ქუსლი“. მათი აზრით ამ ადგილას დაგროვდებოდა ჭუჭყი და მოხდებოდა სასხლეტი მექანიზმის დაბინძურება რაც თავის მხრივ საპასუხისმგებლო მომენტში გამოიწვევდა მტყუნებას.

აღსანიშნავია ისიც, რომ პისტოლეტმა რამოდენიმეჯერ შეიცვალა მწარმოებელი. თავდაპირველად AMT, შემდეგ AMT გაბანკროტდა და პისტილეტის წარმოება გააგრძელა კომპანიამ Galena Industries Inc, 2001 წელს  ეს კომპანია შეიძინა Crusader Gun Company-მ (შემდგომში High Standard Manufacturing) რომელმაც 2004 წლიდან დაიწყო პისტოლეტის წარმოება. ბუნებრივია მწარმოებლის ცვლილება და საწარმოო ხაზის გადასვლა ერთი ხელიდან მეორეში გარკვეულ წილად ნეგატიურად აისახებოდა პისტოლეტის ხარისხზე.

ფოტოზე გამოსახულია Galena Industries Inc-ის მიერ დამზადებული .45 ACP კალიბრის ვაზნაზე გათვლილი პისტოლეტი BUCK UP

სხვადასხვა ცნობარების თანახმად პისტოლეტის საცალო ღირებულება 80-ანი წლების ბოლოოს და 90-ანი წლების დასაწყისში შეადგენდა 399.99$-ს. პისტოლეტები იყიდებოდა შავი ფერის პლასტმასის ყუთით, რომელზეც შესრულებული იყო კომპანიის სავაჭრო ლოგოტიპი.

თავის დროზე „AMT Backup“-ს ჰყავდა გარკვეული მიმდევრები, თუმცა მთლიანობაში მას უფრო მეტად ნეგატიურად აფასებდნენ ხისტი უკუცემის, მძიმე სასხლეტის და ზედმეტად მოკლე სახელურის გამო. ამ ყველაფერმა გამოიწვია ის რომ პისტოლეტმა კომერციულად ვერ გაამართლა და მისი გაყიდვები იყო მინიმალური.

1995 წელს ჟურნალ „Soldier of Fortune“-ში დაიბეჭდა ლეგენდარული პიტერ კოკალისის სტატია რომელიც ეხებოდა .45 ACP კალიბრის „AMT Backup“-ის ტესტირებას. პიტერ კოკალისმა პისტოლეტიდან სხვადასხვა მწარმოებლის და სხვადასხვა ფორმის ტყვიით დამუხტული 500 ცალი ვაზნა გაისროლა იმისთვის რომ შეემოწმებინა პისტოლეტის საიმედოობა. თავდპირველად პისტოლეტმა აჩვენა 2 შეფერხება. შეფერხება მდგომარეობდა შემდეგში: საკეტი არ მივიდა ბოლომდე და დასჭირდა ხელის წარტყმა. ამის შემდეგ არანაირი შეფერხება არ განმეორებულა. პიტერ კოკალისმა ასევე შეამოწმა პისტოლეტის სიზუსტე 7 იარდზე (6,4 მეტრი) სროლით და მისი აზრით პისტოლეტის სიზუსტე ამ დისტანციაზე იყო სავსებით დამაკმაყოფილებელი. მთლიანობაში პიტერ კოკალისის დასკვნა იყო პოზიტიური.

დღეს იარაღის ბაზარზე პოლიმერული პისტოლეტები ბატონობენ და უამრავი ალტერნატივაა საბკომპაკტურ პისტოლეტებში, რომლებიც თავის მახასიათებლებით და ერგონომიულობით გაცილებით მაღლა დგანან  ვიდრე „AMT Backup“, თუმცა როგორც 80-ანი წლების ისტორიული იარაღი ის ნამდვილად იმსახურებს ყურადღებას და მეც „ვალდებულად“ ჩავთვალე თავი რომ ორიოდე სიტყვა მაინც დამეწერა მასზე.

Smith & Wesson Model 39

მეორე მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ ამერიკის შეერთებულ შტატებში საარმიო პისტოლეტის სახით კვლავ „ბუმბერაზი“ ჯონ მოზეს ბრაუნინგის ქმნილება COLT М1911А1 აგრძელებდა მოღვაწეობას, ხოლო სხვადასხვა სამართალდამცავი უწყებების, განსაკუთრებით კი პოლიციის რიგებში ძირითადად ხის ტარიანი და შავი პრიალა ელფერის ოსქოდირებული რევოლვერები ბატონობდნენ.
1947 წელს ამერიკის საარტილერიო შეიარაღების კორპუსის (Army Ordnance Corps) მეთაურები გამოვიდნენ ინიციატივით რომ შექმნილიყო ახალი თვითდამტენი პისტოლეტი. მათი მოთხოვნით საჭირო იყო შეიარაღებაში არსებულ საშტატო პისტოლეტზე COLT М1911А1 უფრო მსუბუქი და კომპაკტური იარაღი. საინტერესოა ის ფაქტი რომ ამერიკელმა სამხედროებმა კარგად შეისწავლეს და გაანალიზეს მეორე მსოფლიო ომის დროს ნაალაფარი სახით მოპოვებული 9x19mm Luger (9mm Parabellum) ტიპის ვაზნებზე გათვლილი გერმანული პისტოლეტი Walther P.38. ანალიზის შედეგად გამოტანილ იქნა დასკვნა, რომ ახალ საარმიო პისტოლეტში ნაცვლად ამერიკული .45 АСР ტიპის ვაზნისა, სწორედ გერმანული 9x19mm Luger (9mm Parabellum) ტიპის ვაზნა გამოყენებულიყო. ახალი პისტოლეტის შექმნის ერთერთი ინიციატორი იმ პერიოდში ასევე გახლდათ აშშ-ს სამხედრო-საჰაერო ძალები (US Army Air Force).

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე 1948 წელს მომზადდა ახალი თვითდამტენი პისტოლეტის ტაქტიკურ-ტექნიკური მოთხოვნები (ტტმ), გაიწერა გარკვეული საკონკურსო ტექ-დოკუემნტაცია და მოხდა ინფორმაციის მიწოდება სხვადასხვა ამერიკულ მწარმოებლებთან. ამ ყველაფრის შედეგად სტარტი აიღო კონკურსმა პირობითი სახელწოდებით „Programme to develop a new US Military sidearm“ რომლის ფარგლებშიც 1950 წელს საკმაოდ საინტრესო 9მმ-ანი პროტოტიპები დაექვემდებარა გამოცდას/ტესტირებას. ახლო მომავალში შევეცდები უფრო დეტალურად ვისუბრო ამ პროგრამაზე და მის კონკურსანტებზე. ახლა კი უშუალოდ ამ სტატიის მთავარ გმირზე Smith & Wesson Model 39-ზე გიამბობთ, რომელიც ასევე იღებდა მონაწილეობას ზემოთ ნახსენებ კონკურსში.

პროტოტიპი „Smith & Wesson  X100“

ამერიკული კომპანია Smith & Wesson  კონკურსში ჩაერთო პროტოტიპით, რომელიც ატარებდა აღნიშვნას „Smith & Wesson  X100“. მასში გამოყენებული იყო ლულის მოკლე სვლის პრინციპი, რომელიც თითქმის იმეორებდა Browning High Power-ში გამოყენებულ სქემას. საინტერესოა ის მომენტი, რომ პისტოლეტის დამრტმელ-სასხლეტი მექანიზმი იყო ღია ჩახმახით და ორმაგი მოქმედების (DA). იმ პერიოდში აშშ-ში ორმაგი მოქმედების სასხლეტი მექანიზმი ძირითადად რევოლვერებში გვხდებოდა, ხოლო თვითდამტენი პისტოლეტები ერთმაგი მოქმედების (SA) დამრტყმელ-სასხლეტ მექანიზმს იყენებდნენ. გარკვეულ წყაროებში გხვდება მოსაზრება, რომ დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმის სქემა კომპანია სმიტ ვესონის წამყვანმა კონსტრუქტორმა  ჯოზეფ ნორმანმა (Joseph Norman) გერმანული Walther P.38-ის გავლენით შექმნა. Walther P.38-ის გავლენა ასევე იგრძნობა პისტოლეტის დროშისებურ მცველში, რომელიც მარცხენა მხრიდან საკეტის უკანა ნაწილშია განთავსებული და მუშაობს როგორც დეკოკერი, ხოლო 8 ცალ 9x19mm Parabbelum ტიპის ვაზნაზე გათვლილი ერთრიგიანი მჭიდიც Walther P.38-ის მსგავსად იყო აგებული. სხვაობას წარმოადგენდა ის, რომ Walther P.38-ში მჭიდის ღილაკ-ფიქსატორი სახელურის ძირზე (ქვემოთა მხრიდან იყო განთავსებული), ხოლო Smith & Wesson-ის პროტოტიპში  პისტოლეტის ჩარჩოზე სასხლეტი კავის უკან შესრულებულ ღილაკის სახით იქნა წარმოდგენილი.

საინტერესოა ის დეტალიც, რომ პისტოლეტის ჩარჩო დამზადებული იყო მყარი  ანოდირებული ალუმინისგან, რომლის წყალობით პისტოლეტის საერთო მასა ცარიელი მჭიდით შეადგენდა 790 გრამს. ცნობისთვის აშშ-ს საარმიო საშტატო თვითდამტენი პისტოლეტი COLT М1911А1 იწონიდა 1120 გრამს.  პისტოლეტის უკანა სამიზნე მოწყობილობა ითვალისწინებდა რეგულირებას ჰორიზონტალურ სიბრტყეში. საკეტი დამზადებული იყო ნახშირბადოვანი ფოლადისგან (Carbon steel), რომელიც პრიალა ოქსიდირებით იფარებოდა.

Smith & Wesson  Model 39 

საბოლოოდ ისე მოხდა, რომ აშშ-ს მთავრობამ უარი განაცხადა ახალი პისტოლეტის შეიარაღებაში მიღებაზე. სხვადასხვა წყაროების თანახმად უარის მიზეზი განპირობებული იყო ბიუჯეტის სიმცირით. მიუხედავად ამისა კომპანია Smith & Wesson-ის მესვეურები იღებენ გადაწყვეტილებას გაიტანონ პისტოლეტი სამოქალაქო იარაღის ბაზარზე. 1954 წელს კომპანიამ გამართა საწარმოო ხაზი და დაიწყო პისტოლეტის წარმოება კომერციული მიზნით, რომელიც 1955 წელს გამოჩნდა ბაზარზე აღნიშვნით „Smith & Wesson  Model 39” (შემოკლებით S&W M-39).

ასე გამოიყურება ტაქტიკურ-ტექნიკური მახასიათებელები

კალიბრი/ვაზნა:

9მმ/ 9x19mm Parabbelum (9mm Luger)

სიგრძე:

192 მმ

ლულის სიგრძე:

102 მმ

წონა (მასა):

780-790 გრამი (ცარიელი მჭდით)

მჭიდის ტევადობა:

8 ცალი ვაზნა

შეიძლება ითქვას, რომ კომპანია Smith & Wesson-ის ნაბიჯმა გაამართლა და გარკვეული წრეები დაინტერესდნენ ახალი თვითდამტენი პისტოლეტით, რომელიც გათვლილი იყო იმ პერიოდში აშშ-ს ბაზრისთვის ნაკლებად პოპულარულ, თუმცა ეფექტურ 9x19mm Parabbelum ტიპის ვაზნაზე. ასევე ინტერესს იწვევდა ორმაგი მოქმედების (DA) დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმიც. ამას გარდა კომპანიამ ერთმაგი მოქმედების დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმის მოყვარულთათვის და იმ ხალხისთვის ვინც სკეპტიკურად უყურებდა ორმაგ მოქმედების სასხლეტს დაიწყო სპეციალური მოდელის წარმოება, რომელიც ერთმაგი მოქმედების სასხლეტს იყენებდა. აღნიშნულ მოდელს მიენიჭა აღნიშვნა „Smith & Wesson  Model 44“.

ერთმაგი მოქმდების სასხლეტი მექანიზმით აღჭურვილი პისტოლეტი „Smith & Wesson  Model 44“

პისტოლეტი „Smith & Wesson  Model 39” წონიდან და გაბარიტებიდან გამომდინარე იყო კომფორტული, მჭიდი იტევდა 8 ცალ ვაზნას +1 ვაზნა სავაზნეში (8+1 ვაზნა). მისი დამზადაების ხარისხი იყო ძალიან მაღალი, ხოლო სიზუსტის მხრივ აჩვენებდა ჩინებულ შედეგებს. ბევრი მსროლელი მის სიზუსტეს ადარებდა საასპარეზო პისტოლეტებს. წინასწარ შეყენებული ჩახმახის ე.წ. ერთმაგი მოქმედებით (SA) სროლის შემთხვევაში სასხლეტზე დაწოლის ძალისხმევა შეადგენდა 2,3 კგ-ს, ხოლო თვითშეყენებადი ე.წ. ორმაგი მოქდებით (DA) სროლის შემთხვევაში დაახლოებით 5,5 კგ-ს.

მომხმარებლების მხრიდან პოზიტიური გამოხმაურებების შედეგად „Smith & Wesson  Model 39”  სამართალდამცავების და ძალოვანი უწყებების ყურადღების ცენტრში მოექცა.

1966 წელს ვიეტნამის ომში ჩაერთო აშშ-ს საზღვაო სპეცრაზმის პირდაპირი მოქმდების ჯგუფი (ე.წ. SEAL Team Two), რომლებმაც ვიეტნამში ბრძოლის ველზე წაიღეს რევოლვერები Smith & Wesson  Model K-38 Combat Masterpiece (იგივე Model 15) და თვითდამტენი პისტოლეტები „Smith & Wesson  Model 39”. რეალურ საბრძოლო/საველე სიტუაციებში საკმაოდ კარგი რეპუტაცია მოიხვეჭა პისტოლეტმა და ფაქტიურად აღარავის აღარ უნდოდა რევოლვერი. პირდაპირი მოქმედების (Direct Action) ჯგუფის თითქმის ყველა წევრი „Smith & Wesson  Model 39”-ზე აკეთებდა არჩევანს. ამ ფაქტიდან გამომდინარე 1968 წელს მის შესყიდვას მცირე პარტიების სახით იწყებს აშშ-ს United States Navy (USN) საზღვაო სპეცრაზმი Navy SEALs.

Mark 22 Mod 0 (MK22 MOD 0)
ზუსტად ამ პერიოდში აშშ-ს საზღვაო ძალებმა გადაწყვიტეს შეემუშავებინათ მსუბუქი მაყუჩი, რომელსაც გამოიყენებდნენ „Smith & Wesson  Model 39”-თან ტანდემში. გარკვეული სამუშაოების შედეგად შეიქმნა ხმის ჩამხშობი მოწყობილობა აღნიშვნით “9mm Noise Suppressor Mark 3 Mod 0.”. შემდგომ „Smith & Wesson  Model 39”-ზე სტანდარტული სიგრძის 4 ინჩიანი ლულა შეცვალეს 4,75 ინჩიანი ლულით, რომელსაც ლულის ტუჩზე გაუკეთეს ხმის ჩამხშობი მოწყობილობის სამაგრი ხრახნი.

იმისთვის რომ გასროლა ყოფილიყო მაქსიმალურად ჩუმი და გამორიცხულიყო მოძრავი დეტალების ჟღარუნი, პისტოლეტის ჩარჩოზე მარცხენა მხრიდან დამაგრდა გრძელი ბერკეტი, რომლის მეშვეობითაც ხდებოდა საკეტის ორმხრივი ბლოკირება. ბლოკირებული საკეტის შემთხვევაში გასროლისას არ მოხდებოდა საკეტის უკუსვლა და მასრის ექსტრაქცია. ამ ოპერაციას მსროლელი ხელის მოძრაობით შეასრულებდა და მისთვის საჭირო დროს ამოაგდებდა მასრას ლულის სავაზნიდან. ამრიგად თვითდამტენი პისტოლეტი Model 39 საჭიროების შემთხვევაში ხდებოდა მექანიკური, ანუ მსროლელის მიერ ხელით გადატენვადი.

ვინაიდან პისტოლეტზე დამაგრებული მაყუჩი ფარავდა სტანდარტულ სამიზნე მოწყობილობების ხაზს, განხორციელდა მათი შეცვლა უფრო მაღალი სამინზე მოწყობილობებით.

ასე გაჩნდა პისტოლეტი აღნიშვნით Mark 22 Mod 0, რომელიც გამოიყენებოდა სხვადასხვა დივერსიული დანაყოფების და სპეცრაზმის წევრების მიერ. ვიეტნამის ომში მას იყენებდნენ გუშაგების და საყარაულო ძაღლების უხმაურო ლიკვიდაციისთვის. სწორედ ამიტომ იარაღს შეარქვეს სახელწოდება „Hush puppy“ (ლეკვების დამამშვიდებელი). მოდიფიცირებული პისტოლეტის Mark 22 Mod 0 წარმოება კომპანია „Smith & Wesson“-ის მიერ დაწყებულ იქნა მასაჩუსეცის შტატში, კონკრეტულად კი სპრინგფილდში მდებარე ფაბრიკაში და მცირე პარტიებათ იწარმოებოდა 1970-ანი წლების დასაწყისამდე.  

1967 წელს „Smith & Wesson  Model 39”-ის „ცხოვრებაში“ კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მომემნტი დგება. ილინოისის შტატის პოლიციამ მიიღო გადაწყვეტილება, რომ პოლიციელების შეიარაღებაში არსებული რევოლვერები ჩაენაცვლებინათ „Smith & Wesson  Model 39”-ით. ფაქტიურად „Smith & Wesson  Model 39” გახდა პირველი თვითდამტენი პისტოლეტი, რომელმაც აშშ-ს პოლიციის რიგებში ძირითადი სახით დაიწყო რევოლვერების ჩანაცვლება. ბუნებრივია 5 და 6 ცალ ვაზნაზე გათვლილ რევოლვერებთან შედარებით 8 ცალ 9მმ-ან ვაზნაზე გათვლილი მოხსნადი მჭიდი და ამავდროულად აღჭურვილობაში შესული დამატებითი სათადარიგო მჭიდების ქონა მნიშვნელოვან უპირატესობას აძლევდა პოლიციის თანამშრომელებს.

თავის მხრივ ილინოისის შტატის პოლიციის მიერ პისტოლეტის „Smith & Wesson  Model 39” შეიარაღებაში მიღებამ კიდევ უფრო გაზარდა მისი რეპუტაცია იარაღის სამოქალაქო ბაზარზე და გამოიწვია ინტერესი.

პოლიციის მიერ პისტოლეტების ინტენსიურმა დატვირთვამ და ყოველდღიურმა გამოყენებამ გამოავლინა როგორც ძლიერი, ასევე სუსტი მხარეები. "იარაღის სამყაროს" ლეგენდარული პიროვნება მასად აიუბი (Massad F. Ayoob) 1987 წელს გამოცემულ საავტორო წიგნში “The Semi-Automatic Pistol in Police Service and Self Defense” (ნახევრად-ავტომატური პისტოლეტები პოლიციის სამსახურში და თავდაცვაში) აღნიშნავდა, რომ ილინოისის პოლიციის მიერ თვითდამტენი პისტოლეტების გამოყენებისას რევოლვერთან შედარებით ორჯერ მეტად გაიზარდა მოხვედრის პროცენტული მაჩვენებელი. ასევე იგი აღწერდა გარკვეულ ეპიზოდებს, როდესააც ბოროტმოქმედმა პოლიციელს ჭიდაობის/ხელჩართული ბრძოლის დროს  წაართვეს პისტოლეტი და ვერ შეძლეს სროლის განხორციელება, რადგან პისტოლეტი იდგა მცველზე. ამ ეპიზოდების დროს მცველზე დაყენებულმა პისტოლეტმა რამოდენიმე პოლიციელის სიცოცხლე გადაარჩინა.  მეორეს მხრივ მასად აიუბი წიგნში იმასაც აღნიშნავდა, რომ პისტოლეტს ექსპლუატაციის შედეგად ექმნებოდა საიმედოობის პრობლემები და დეტალების სიცოცხლისუნარიანობა არ იყო მაღალი. ძირითადად პრზტენზიები მოდიოდა ექსტრაქტორის დაზიანებაზე.

„Smith & Wesson  Model 39-2“
პისტოლეტის შეიარაღებაში მიღებიდან ძალიან მალევე ილინოისის პოლიციისგან მასიურად წამოვიდა ჩივილები ექსტრაქტორის დაზიანებაზე. კომპანია სმიტ ვესონმა სწრაფად მოახდიანა რეაგირება და 1971 წელს დაიწყო გადამუშავებული მოდელის წარმოება აღნიშვნით „Smith & Wesson  Model 39-2“, რომელშიც გრძელი და ბრტყელი ექსტრაქტორის ნაცვლად გამოიყენებოდა მოკლე ექსტრაქტორი ბრჭყალისებური ბოლოთი. ასეთი ექსტრაქტორი უფრო თანაბარ დატვირთვას იღებდა და ნაკლებად ზიანდებოდა. ამავდროულად გადამუშავებას დაექვემდებარა ლულის სავაზნესთან არსებული მიმწოდებელი (Feed ramp), რამაც გაზარდა ვაზნის მიწოდების საიმედოობა.

ამავე წელს გაყიდვაში გამოჩნდა კიდევ ერთი მოდერნიზირებული პისტოლეტი „Smith & Wesson  Model 59“, რომელიც იყენებდა 14 ცალ ვაზნაზე გათვლილ ორრიგიან მჭიდს. 1980 წელს „Smith & Wesson  Model 39-2“-ის და „Smith & Wesson  Model 59“-ის წარმოება შეწყდა და 1981 წელს მათ მაგივრად დაიწყო განახლებული მოდელების წარმოება სამნიშნა სერიით „Smith & Wesson  Model 439“ და „Smith & Wesson  Model 459“, რომლებიც 1989 წლიდან ასევე შეიცვალა და მიიღო ოთხნიშნა სერიიანი აღნიშვნა. ოთხნიშნა სერიიანი პისტოლეტები თავის მხრივ კიდევ სხვადასხვა ვარიანტების სახით ჩამოყალიბდა და განვითარდა, რომელშიც შედიოდა Smith & Wesson  Model 39-ის ბაზაზე აგებული მოდელთა საკმაოდ ვრცელი ნომენკლატურა. 

საბოლოოდ Smith & Wesson  Model 39-ის ბაზაზე აგებული სხვადასხვა მოდელების წარმოაბა 1999 წელს მთლიანად შეწყდა. მათ სანაცვლოდ კომპანია Smith & Wesson-მა დაიწყო პოლიმერული ჩარჩოთი აღჭურვილი განსხვავებული თვითდამტენი პისტოლეტების სამოდელო ხაზის „Sigma“ განვითარება.