1947 წელს ამერიკის საარტილერიო შეიარაღების კორპუსის (Army Ordnance Corps) მეთაურები გამოვიდნენ ინიციატივით რომ შექმნილიყო ახალი თვითდამტენი პისტოლეტი. მათი მოთხოვნით საჭირო იყო შეიარაღებაში არსებულ საშტატო პისტოლეტზე COLT М1911А1 უფრო მსუბუქი და კომპაკტური იარაღი. საინტერესოა ის ფაქტი რომ ამერიკელმა სამხედროებმა კარგად შეისწავლეს და გაანალიზეს მეორე მსოფლიო ომის დროს ნაალაფარი სახით მოპოვებული 9x19mm Luger (9mm Parabellum) ტიპის ვაზნებზე გათვლილი გერმანული პისტოლეტი Walther P.38. ანალიზის შედეგად გამოტანილ იქნა დასკვნა, რომ ახალ საარმიო პისტოლეტში ნაცვლად ამერიკული .45 АСР ტიპის ვაზნისა, სწორედ გერმანული 9x19mm Luger (9mm Parabellum) ტიპის ვაზნა გამოყენებულიყო. ახალი პისტოლეტის შექმნის ერთერთი ინიციატორი იმ პერიოდში ასევე გახლდათ აშშ-ს სამხედრო-საჰაერო ძალები (US Army Air Force).
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე 1948 წელს მომზადდა ახალი თვითდამტენი პისტოლეტის ტაქტიკურ-ტექნიკური მოთხოვნები (ტტმ), გაიწერა გარკვეული საკონკურსო ტექ-დოკუემნტაცია და მოხდა ინფორმაციის მიწოდება სხვადასხვა ამერიკულ მწარმოებლებთან. ამ ყველაფრის შედეგად სტარტი აიღო კონკურსმა პირობითი სახელწოდებით „Programme to develop a new US Military sidearm“ რომლის ფარგლებშიც 1950 წელს საკმაოდ საინტრესო 9მმ-ანი პროტოტიპები დაექვემდებარა გამოცდას/ტესტირებას. ახლო მომავალში შევეცდები უფრო დეტალურად ვისუბრო ამ პროგრამაზე და მის კონკურსანტებზე. ახლა კი უშუალოდ ამ სტატიის მთავარ გმირზე Smith & Wesson Model 39-ზე გიამბობთ, რომელიც ასევე იღებდა მონაწილეობას ზემოთ ნახსენებ კონკურსში.
პროტოტიპი „Smith & Wesson X100“
ამერიკული კომპანია Smith & Wesson კონკურსში ჩაერთო პროტოტიპით, რომელიც ატარებდა აღნიშვნას „Smith & Wesson X100“. მასში გამოყენებული იყო ლულის მოკლე სვლის პრინციპი, რომელიც თითქმის იმეორებდა Browning High Power-ში გამოყენებულ სქემას. საინტერესოა ის მომენტი, რომ პისტოლეტის დამრტმელ-სასხლეტი მექანიზმი იყო ღია ჩახმახით და ორმაგი მოქმედების (DA). იმ პერიოდში აშშ-ში ორმაგი მოქმედების სასხლეტი მექანიზმი ძირითადად რევოლვერებში გვხდებოდა, ხოლო თვითდამტენი პისტოლეტები ერთმაგი მოქმედების (SA) დამრტყმელ-სასხლეტ მექანიზმს იყენებდნენ. გარკვეულ წყაროებში გხვდება მოსაზრება, რომ დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმის სქემა კომპანია სმიტ ვესონის წამყვანმა კონსტრუქტორმა ჯოზეფ ნორმანმა (Joseph Norman) გერმანული Walther P.38-ის გავლენით შექმნა. Walther P.38-ის გავლენა ასევე იგრძნობა პისტოლეტის დროშისებურ მცველში, რომელიც მარცხენა მხრიდან საკეტის უკანა ნაწილშია განთავსებული და მუშაობს როგორც დეკოკერი, ხოლო 8 ცალ 9x19mm Parabbelum ტიპის ვაზნაზე გათვლილი ერთრიგიანი მჭიდიც Walther P.38-ის მსგავსად იყო აგებული. სხვაობას წარმოადგენდა ის, რომ Walther P.38-ში მჭიდის ღილაკ-ფიქსატორი სახელურის ძირზე (ქვემოთა მხრიდან იყო განთავსებული), ხოლო Smith & Wesson-ის პროტოტიპში პისტოლეტის ჩარჩოზე სასხლეტი კავის უკან შესრულებულ ღილაკის სახით იქნა წარმოდგენილი.
საინტერესოა ის დეტალიც, რომ პისტოლეტის ჩარჩო დამზადებული იყო მყარი ანოდირებული ალუმინისგან, რომლის წყალობით პისტოლეტის საერთო მასა ცარიელი მჭიდით შეადგენდა 790 გრამს. ცნობისთვის აშშ-ს საარმიო საშტატო თვითდამტენი პისტოლეტი COLT М1911А1 იწონიდა 1120 გრამს. პისტოლეტის უკანა სამიზნე მოწყობილობა ითვალისწინებდა რეგულირებას ჰორიზონტალურ სიბრტყეში. საკეტი დამზადებული იყო ნახშირბადოვანი ფოლადისგან (Carbon steel), რომელიც პრიალა ოქსიდირებით იფარებოდა.
Smith & Wesson Model 39
საბოლოოდ ისე მოხდა, რომ აშშ-ს მთავრობამ უარი განაცხადა ახალი პისტოლეტის შეიარაღებაში მიღებაზე. სხვადასხვა წყაროების თანახმად უარის მიზეზი განპირობებული იყო ბიუჯეტის სიმცირით. მიუხედავად ამისა კომპანია Smith & Wesson-ის მესვეურები იღებენ გადაწყვეტილებას გაიტანონ პისტოლეტი სამოქალაქო იარაღის ბაზარზე. 1954 წელს კომპანიამ გამართა საწარმოო ხაზი და დაიწყო პისტოლეტის წარმოება კომერციული მიზნით, რომელიც 1955 წელს გამოჩნდა ბაზარზე აღნიშვნით „Smith & Wesson Model 39” (შემოკლებით S&W M-39).
ასე გამოიყურება ტაქტიკურ-ტექნიკური მახასიათებელები
კალიბრი/ვაზნა: | 9მმ/ 9x19mm Parabbelum (9mm Luger) |
სიგრძე: | 192 მმ |
ლულის სიგრძე: | 102 მმ |
წონა (მასა): | 780-790 გრამი (ცარიელი მჭდით) |
მჭიდის ტევადობა: | 8 ცალი ვაზნა |
შეიძლება ითქვას, რომ კომპანია Smith & Wesson-ის ნაბიჯმა გაამართლა და გარკვეული წრეები დაინტერესდნენ ახალი თვითდამტენი პისტოლეტით, რომელიც გათვლილი იყო იმ პერიოდში აშშ-ს ბაზრისთვის ნაკლებად პოპულარულ, თუმცა ეფექტურ 9x19mm Parabbelum ტიპის ვაზნაზე. ასევე ინტერესს იწვევდა ორმაგი მოქმედების (DA) დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმიც. ამას გარდა კომპანიამ ერთმაგი მოქმედების დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმის მოყვარულთათვის და იმ ხალხისთვის ვინც სკეპტიკურად უყურებდა ორმაგ მოქმედების სასხლეტს დაიწყო სპეციალური მოდელის წარმოება, რომელიც ერთმაგი მოქმედების სასხლეტს იყენებდა. აღნიშნულ მოდელს მიენიჭა აღნიშვნა „Smith & Wesson Model 44“.
ერთმაგი მოქმდების სასხლეტი მექანიზმით აღჭურვილი პისტოლეტი „Smith & Wesson Model 44“
პისტოლეტი „Smith & Wesson Model 39” წონიდან და გაბარიტებიდან გამომდინარე იყო კომფორტული, მჭიდი იტევდა 8 ცალ ვაზნას +1 ვაზნა სავაზნეში (8+1 ვაზნა). მისი დამზადაების ხარისხი იყო ძალიან მაღალი, ხოლო სიზუსტის მხრივ აჩვენებდა ჩინებულ შედეგებს. ბევრი მსროლელი მის სიზუსტეს ადარებდა საასპარეზო პისტოლეტებს. წინასწარ შეყენებული ჩახმახის ე.წ. ერთმაგი მოქმედებით (SA) სროლის შემთხვევაში სასხლეტზე დაწოლის ძალისხმევა შეადგენდა 2,3 კგ-ს, ხოლო თვითშეყენებადი ე.წ. ორმაგი მოქდებით (DA) სროლის შემთხვევაში დაახლოებით 5,5 კგ-ს.
მომხმარებლების მხრიდან პოზიტიური გამოხმაურებების შედეგად „Smith & Wesson Model 39” სამართალდამცავების და ძალოვანი უწყებების ყურადღების ცენტრში მოექცა.
1966 წელს ვიეტნამის ომში ჩაერთო აშშ-ს საზღვაო სპეცრაზმის პირდაპირი მოქმდების ჯგუფი (ე.წ. SEAL Team Two), რომლებმაც ვიეტნამში ბრძოლის ველზე წაიღეს რევოლვერები Smith & Wesson Model K-38 Combat Masterpiece (იგივე Model 15) და თვითდამტენი პისტოლეტები „Smith & Wesson Model 39”. რეალურ საბრძოლო/საველე სიტუაციებში საკმაოდ კარგი რეპუტაცია მოიხვეჭა პისტოლეტმა და ფაქტიურად აღარავის აღარ უნდოდა რევოლვერი. პირდაპირი მოქმედების (Direct Action) ჯგუფის თითქმის ყველა წევრი „Smith & Wesson Model 39”-ზე აკეთებდა არჩევანს. ამ ფაქტიდან გამომდინარე 1968 წელს მის შესყიდვას მცირე პარტიების სახით იწყებს აშშ-ს United States Navy (USN) საზღვაო სპეცრაზმი Navy SEALs.
ვინაიდან პისტოლეტზე დამაგრებული მაყუჩი ფარავდა სტანდარტულ სამიზნე მოწყობილობების ხაზს, განხორციელდა მათი შეცვლა უფრო მაღალი სამინზე მოწყობილობებით.
ასე გაჩნდა პისტოლეტი აღნიშვნით Mark 22 Mod 0, რომელიც გამოიყენებოდა სხვადასხვა დივერსიული დანაყოფების და სპეცრაზმის წევრების მიერ. ვიეტნამის ომში მას იყენებდნენ გუშაგების და საყარაულო ძაღლების უხმაურო ლიკვიდაციისთვის. სწორედ ამიტომ იარაღს შეარქვეს სახელწოდება „Hush puppy“ (ლეკვების დამამშვიდებელი). მოდიფიცირებული პისტოლეტის Mark 22 Mod 0 წარმოება კომპანია „Smith & Wesson“-ის მიერ დაწყებულ იქნა მასაჩუსეცის შტატში, კონკრეტულად კი სპრინგფილდში მდებარე ფაბრიკაში და მცირე პარტიებათ იწარმოებოდა 1970-ანი წლების დასაწყისამდე.
1967 წელს „Smith & Wesson Model 39”-ის „ცხოვრებაში“ კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მომემნტი დგება. ილინოისის შტატის პოლიციამ მიიღო გადაწყვეტილება, რომ პოლიციელების შეიარაღებაში არსებული რევოლვერები ჩაენაცვლებინათ „Smith & Wesson Model 39”-ით. ფაქტიურად „Smith & Wesson Model 39” გახდა პირველი თვითდამტენი პისტოლეტი, რომელმაც აშშ-ს პოლიციის რიგებში ძირითადი სახით დაიწყო რევოლვერების ჩანაცვლება. ბუნებრივია 5 და 6 ცალ ვაზნაზე გათვლილ რევოლვერებთან შედარებით 8 ცალ 9მმ-ან ვაზნაზე გათვლილი მოხსნადი მჭიდი და ამავდროულად აღჭურვილობაში შესული დამატებითი სათადარიგო მჭიდების ქონა მნიშვნელოვან უპირატესობას აძლევდა პოლიციის თანამშრომელებს.
თავის მხრივ ილინოისის შტატის პოლიციის მიერ პისტოლეტის „Smith & Wesson Model 39” შეიარაღებაში მიღებამ კიდევ უფრო გაზარდა მისი რეპუტაცია იარაღის სამოქალაქო ბაზარზე და გამოიწვია ინტერესი.
პოლიციის მიერ პისტოლეტების ინტენსიურმა დატვირთვამ და ყოველდღიურმა გამოყენებამ გამოავლინა როგორც ძლიერი, ასევე სუსტი მხარეები. "იარაღის სამყაროს" ლეგენდარული პიროვნება მასად აიუბი (Massad F. Ayoob) 1987 წელს გამოცემულ საავტორო წიგნში “The Semi-Automatic Pistol in Police Service and Self Defense” (ნახევრად-ავტომატური პისტოლეტები პოლიციის სამსახურში და თავდაცვაში) აღნიშნავდა, რომ ილინოისის პოლიციის მიერ თვითდამტენი პისტოლეტების გამოყენებისას რევოლვერთან შედარებით ორჯერ მეტად გაიზარდა მოხვედრის პროცენტული მაჩვენებელი. ასევე იგი აღწერდა გარკვეულ ეპიზოდებს, როდესააც ბოროტმოქმედმა პოლიციელს ჭიდაობის/ხელჩართული ბრძოლის დროს წაართვეს პისტოლეტი და ვერ შეძლეს სროლის განხორციელება, რადგან პისტოლეტი იდგა მცველზე. ამ ეპიზოდების დროს მცველზე დაყენებულმა პისტოლეტმა რამოდენიმე პოლიციელის სიცოცხლე გადაარჩინა. მეორეს მხრივ მასად აიუბი წიგნში იმასაც აღნიშნავდა, რომ პისტოლეტს ექსპლუატაციის შედეგად ექმნებოდა საიმედოობის პრობლემები და დეტალების სიცოცხლისუნარიანობა არ იყო მაღალი. ძირითადად პრზტენზიები მოდიოდა ექსტრაქტორის დაზიანებაზე.
ამავე წელს გაყიდვაში გამოჩნდა კიდევ ერთი მოდერნიზირებული პისტოლეტი „Smith & Wesson Model 59“, რომელიც იყენებდა 14 ცალ ვაზნაზე გათვლილ ორრიგიან მჭიდს. 1980 წელს „Smith & Wesson Model 39-2“-ის და „Smith & Wesson Model 59“-ის წარმოება შეწყდა და 1981 წელს მათ მაგივრად დაიწყო განახლებული მოდელების წარმოება სამნიშნა სერიით „Smith & Wesson Model 439“ და „Smith & Wesson Model 459“, რომლებიც 1989 წლიდან ასევე შეიცვალა და მიიღო ოთხნიშნა სერიიანი აღნიშვნა. ოთხნიშნა სერიიანი პისტოლეტები თავის მხრივ კიდევ სხვადასხვა ვარიანტების სახით ჩამოყალიბდა და განვითარდა, რომელშიც შედიოდა Smith & Wesson Model 39-ის ბაზაზე აგებული მოდელთა საკმაოდ ვრცელი ნომენკლატურა.
საბოლოოდ Smith & Wesson Model 39-ის ბაზაზე აგებული სხვადასხვა მოდელების წარმოაბა 1999 წელს მთლიანად შეწყდა. მათ სანაცვლოდ კომპანია Smith & Wesson-მა დაიწყო პოლიმერული ჩარჩოთი აღჭურვილი განსხვავებული თვითდამტენი პისტოლეტების სამოდელო ხაზის „Sigma“ განვითარება.